وکیل تسخیری کیست و در چه شرایطی از او کمک گرفته می شود؟

وکیل تسخیری می تواند در پرونده های کیفری برای دفاع از شاکی و یا متهم حضور داشته باشد. زمانی که دادگاه تشخیص دهد شاکی/ متهم از نظر مالی قادر به پرداخت حق الوکاله نیست، می تواند برای او وکیل بگیرد. مطابق با ماده 35 در اصل قانون اساسی، تمام انسان ها در جایگاه متهم و یا شاکی حق دارند که وکیل داشته باشند. در برخی از مواقع ممکن است افراد به دلایل مختلفی مانند نداشتن بودجه مالی و یا مشخص بودن حکم مجازات آن ها، وکیل معرفی نکنند. در این صورت دادگاه می تواند برای آن ها وکیل بگیرد و خودش حق الوکاله او را از اعتبارات قوه قضائیه بپردازد. وکیلی که از طرف دادگاه معرفی می شود را وکیل تسخیری می گویند که در ادامه شما را با هر آنچه باید در رابطه با او بدانید، آشنا می کنیم.

وکیل تسخیری کیست؟

اگر حتی یک بار به دادسرای کیفری مراجعه کرده باشید، قطعا نام وکیل تسخیری به گوشتان خورده است. بسیاری از افراد به طور دقیق نمی دانند که این وکیل کیست و با دیگر وکلای حقوقی و کیفری چه تفاوتی دارد. این وکیل به طور اختصاصی در دعاوی کیفری ورود می کند و پرونده های حقوقی را نمی پذیرد. قانونگذار برای اینکه بتواند تساوی حقوق و شرایط را میان طرفین دعوا رعایت کند، وکلای متخصص و ماهری را انتخاب نموده که زیر نظر قوه قضائیه و دادسرای کیفری فعالیت می کنند. به این وکلا، وکیل تسخیری گفته می شود.

زمانی که در پرونده های کیفری یکی از طرفین دعوا به دلایل مختلف نتواند وکیل بگیرد، دادگاه این کار را انجام می دهد. در این صورت هیچ فردی از داشتن حق وکیل محروم نخواهد ماند و شرایط دادگاه کاملا عادلانه خواهد بود. از آنجایی که بسیاری از طرفین دعاوی کیفری نسبت به قوانین و حقوق خود آگاهی ندارند، حضور وکیل می تواند به آن ها کمک کند تا از حق خود دفاع کنند. بسیاری از افراد بر این باورند که وکلای تسخیری هیچ حق الوکاله و دستمزدی دریافت نمی کنند و فعالیت آن ها کاملا رایگان است. این باور اشتباه می باشد، زیرا حق الوکاله وکلای تسخیری توسط قوه قضائیه پرداخت می شود.

 

شرایط لازم برای کمک گرفتن از وکیل تسخیری

یکی از مهم ترین مواردی که در رابطه با وکیل تسخیری باید بدانید، شرایط گرفتن وکیل است. این شرایط تعیین کننده محدوده اختیارات وکلای تسخیری هستند و شامل موارد زیر می شوند.

• همانطور که پیش تر به آن اشاره شد در صورتی که یکی از طرفین دعوا از نظر مالی قادر به پرداخت حق الوکاله نباشد و نتواند وکیل بگیرد، می تواند درخواست وکیل تسخیری داشته باشد. نکته قابل توجه این است که فرد مورد نظر باید تا پایان اولین جلسه از دادگاه، درخواست خود را اعلام نماید تا دادگاه به آن رسیدگی کند. پس از احراز موضوع از طریق دادگاه رسیدگی کننده، برای فرد مورد نظر وکیل انتخاب می شود.
• در صورتی که در دعاوی کیفری متهم وکیل نداشته باشد و برای گرفتن وکیل اقدامی نکرده باشد، دادگاه بدون اینکه متهم درخواست کند، برای او وکیل تسخیری انتخاب می کند.
• اگر جرمی اتفاق افتاده باشد که مجازات آن حبس ابد، اعدام، قطع عضو، پرداخت دیه و … باشد، دادگاه کیفری برای متهم وکیل انتخاب می نماید.
• همچنین اگر جرائم رخ داده منجر به تعیین مجازات تعزیری درجه 4 و یا بالاتر شوند، ممکن است دادگاه برای دفاع از متهم وکیل بگیرد.
• زمانی که جرم توسط نوجوانان و اطفال اتفاق افتاده باشد، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد. معمولا دادگاه رسیدگی کننده از ولی قانونی متهم و یا سرپرست او می خواهد تا برای متهم وکیل بگیرد. اگر به هر دلیلی متهم وکیل نداشته باشد و مجازات او پرداخت دیه و یا پرداخت بیشتر از خمس دیه یک انسان کامل باشد، دادگاه می تواند برای متهم وکیل بگیرد. همچنین در صورت بروز جرم تعزیری درجه 6 و یا بالاتر نیز دادگاه برای انتخاب وکیل اقدام می کند.
• در برخی از مواقع دعاوی کیفری به گونه ای می باشند که برای متهم حکم حبس ابد و یا اعدام صادر می شود. از طرفی متهم برای گرفتن وکیل اقدام نمی کند. در این صورت دادگاه برای او وکیل تسخیری خواهد گرفت.
• زمانی که یکی از جهات رد دادرس در پرونده حاکم باشد، قانون ممنوعیت وکیل وجود دارد و فرد نمی تواند از وکیل کمک بگیرد. بهتر است بدانید که این ممنوعیت شامل وکلای تسخیری نیز می شود.
• اگر متهم مبتلا به جنون باشد و این موضوع به صورت قطعی تایید شود، می تواند از وکلای تسخیری کمک بگیرد. دادگاه باید به این نتیجه برسد که متهم نمی تواند از خود دفاع کند و سرپرست یا قیم او نیز برای گرفتن وکیل اقدام نمی کند. در این صورت دادگاه رسیدگی کننده با توجه به نوع جرم و مجازات آن، وکیل انتخاب می کند.

کدام افراد می توانند وکیل تسخیری بگیرند؟

در موارد فوق به شرایط لازم برای گرفتن وکیل تسخیری اشاره شد. بنابراین در پرونده های کیفری متهم یا شاکی می تواند برای داشتن وکیل تسخیری درخواست دهد. البته یک نکته بسیار مهم در رابطه با این موضوع وجود دارد، آن هم زمان اعلام درخواست وکیل است. به طور کلی افراد شاکی و متهم هر دو این امکان را دارند که وکیل داشته باشند، اما برای کمک گرفتن از وکلای تسخیری تنها در دو زمان می توان درخواست خود را اعلام نمود.

• زمانی که پرونده در مرحله اول یعنی تحقیقات مقدماتی باشد، متهم می تواند درخواست وکیل کند. البته این زمان برای کسانی بوده که مجازات حبس ابد یا سلب حیات برای آن ها در نظر گرفته شده است.
• سایر افراد نیز می توانند مطابق با ماده 302 در قانون دادرسی کیفری طی مراحل رسیدگی به پرونده در دادگاه درخواست وکیل تسخیری نمایند.

دادخواست وکیل کیفری

در صورتی که به طرفین دعوا به دلیل نداشتن توانایی مالی قصد داشته باشند از وکیل تسخیری کمک بگیرند، باید در ابتدا درخواست تنظیم کنند. پس از آن نیاز است تا درخواست خود را به دادگاهی که وظیفه رسیدگی به پرونده را به عهده دارد، تحویل دهند. بعد از ارائه درخواست، دادگاه شرایط متقاضی را بررسی می کند و در صورت تایید، برای او وکیل تعیین می کند. یکی از مهم ترین فاکتورهای قبول درخواست وکیل، مطرح نمودن تقاضا در جلسه اول دادگاه است.

یکی از رایج ترین سوالاتی که در رابطه با تعیین وکیل تسخیری پرسیده می شود، این است که درخواست ارائه شده باید به چه شیوه ای نگارش شود. بهتر است بدانید که در درخواست وکیل باید مخاطب درخواست ریاست شعبه … در مجتمع قضایی … باشد. از طرفی نام و نام خانوادگی متهم یا شاکی به همراه شماره پرونده او نیز درج می شود. سپس اعلام می شود که فرد به دلیل عدم توانایی مالی نمی تواند وکیل معرفی کند و با استناد کردن به ماده 347 در قانون دادرسی کیفری، درخواست وکیل تسخیری دارد. برای اطمینان از صحت نگارش متن می توانید نمونه متن درخواست را دریافت نمایید و اطلاعات لازم را در آن جایگذاری کنید.

میزان حق الوکاله وکیل تسخیری چقدر است؟

میزان حق الوکاله وکلای تسخیری با توجه به موضوع پرونده، شرایط متهم یا شاکی و … متفاوت است. به طور کلی وکلای تسخیری نیز مانند دیگر وکلا دستمزد متفاوتی دارند. نکته قابل توجه این است که حق الوکاله وکلای تسخیری توسط فرد متهم یا شاکی پرداخت نمی شود. اعتبارات قوه قضائیه مسئولیت پرداخت حق الوکاله این وکلا را به عهده دارد. به طور کلی زمانی که وکیل تسخیری حق الوکاله خود را بابت پرونده مربوطه مطالبه کند، قوه قضائیه موظف به پرداخت آن می باشد. البته فراموش نکنید که مبلغ حق الوکاله نمی تواند بیشتر از تعرفه قانونی باشد.

جمع بندی

به طور کلی امروزه متهمان و شاکیان متعددی وجود دارند که قادر به تعیین وکیل نیستند و یا برای گرفتن وکیل اقدامی نمی کنند. این موضوع موجب شده تا قانونگذار به طور جدی موضوع وکیل تسخیری را پیگیری نماید، تا در تمام جلسات دادرسی کیفری عدالت رعایت شود. بنابراین امروزه تمام شاکیان و متهمان پرونده های کیفری به غیر از افرادی که ممنوعیت وکیل دارند، می توانند از وکلای تسخیری کمک بگیرند. یک نکته بسیار مهم در رابطه با این موضوع وجود دارد و آن هم انتخاب وکیل توسط دادگاه است. بنابراین فرد متهم/ شاکی نمی تواند شخصا وکیل را انتخاب نماید. او تنها می تواند درخواست وکیل کند و دادگاه یک وکیل برای او تعیین نماید.

در نهایت باید به این موضوع اشاره داشت که وکلای فعال در حوزه کیفری به دو گروه تعیینی و تسخیری دسته بندی می شوند. وکلای تعیینی همان وکیل هایی هستند که فرد متهم یا شاکی به صورت شخصی از آن ها درخواست می کند تا پرونده او را قبول کنند. پرداخت حق الوکاله این وکلا به عهده متهم/ شاکی است. وکلای تسخیری نیز وکیل های متخصص و مجرب در حوزه دعاوی کیفری هستند که تحت نظر قوه قضائیه فعالیت می کنند. انتخاب این وکلا به عهده دادگاه رسیدگی کننده است و متهم/ شاکی نمی تواند شخصا وکیل را انتخاب کند. وظیفه پرداخت حق الوکاله این وکیل به عهده اعتبارات قوه قضائیه بوده و متهم/ شاکی هیچ مبلغی بابت وکیل پرداخت نخواهد کرد.

سوالات متداول

سوالات متعددی در رابطه با وکیل تسخیری وجود دارند که مهم ترین آن ها به شرح زیر می باشند.

• وکیل تسخیری کیست؟

وکیل تسخیری یک وکیل مجرب و متخصص در مسائل کیفری می باشد که با قوه قضائیه همکاری می کند. در صورتی که متهم/ شاکی از نظر مالی توانایی اخذ وکیل نداشته باشد و یا برای گرفتن وکیل اقدام نکند، دادگاه برای او وکیل می گیرد. حق الوکاله این وکیل نیز توسط قوه قضائیه پرداخت می شود.

• آیا می توان از وکلای تسخیری در پرونده های حقوقی کمک گرفت؟

خیر. وکلای تسخیری به صورت تخصصی در حوزه کیفری فعالیت دارند و تنها در دعاوی کیفری ورود می کنند. بنابراین در صورتی که پرونده مربوط به مسائل حقوقی باشد، وکلای کیفری نمی توانند وکالت شاکی یا متهم را قبول نمایند.

• تفاوت وکیل معاضدتی و تسخیری چیست؟

یکی از مهم ترین چالش هایی که طرفین دعوا در پرونده های حقوقی و کیفری با آن مواجه هستند، امکان استفاده از وکلای تسخیری در پرونده های حقوقی می باشد. امکان گرفتن وکیل تسخیری در پرونده های حقوقی وجود ندارد و تنها طرفین دعوا در پرونده های کیفری می توانند از وکلای تسخیری کمک بگیرند. با این وجود طرفین دعوا در پرونده های حقوقی نیز می توانند در صورت نیاز از حمایت وکلای رایگان قوه قضائیه بهره مند شوند. وکیل هایی که به صورت رایگان و از طرف قانون گذار در پرونده های حقوقی ورود می کنند، وکلای معاضدتی معرفی می شوند. بنابراین افرادی که در زمینه حقوقی مثل طلاق، کلاهبرداری و … به وکیل رایگان نیاز دارند، باید درخواست وکیل معاضدتی داشته باشند.

• تفاوت حق الوکاله وکیل تسخیری و معاضدتی چیست؟

یک نکته بسیار مهم در رابطه با تفاوت وکیل تسخیری و معاضدتی در رابطه با حق الوکاله آن ها می باشد. دستمزد وکلای تسخیری در هر شرایطی با قوه قضائیه می باشد. بنابراین اگر پرونده به نفع یا ضرر متهم/ شاکی به اتمام برسد، موکل هیچ مسئولیتی در مورد پرداخت حق الوکاله ندارد. در صورتی که این موضوع در رابطه با وکلای معاضدتی متفاوت است. در پرونده های حقوقی اگر پرونده به ضرر متهم/ شاکی به اتمام برسد، موکل نباید حق الوکاله پرداخت نماید، اما در صورتی که پرونده به نفع او به اتمام برسد، موکل موظف به پرداخت حق الوکاله وکیل معاضدتی می باشد.

• روند اخذ وکیل تسخیری به چه صورت است؟

اگر متهم/ شاکی توانایی مالی برای اخذ وکیل را ندارد، باید در همان جلسه اول دادگاه این موضوع را اعلام نماید. سپس درخواست وکیل تسخیری خود را به صورت کتبی به دادگاه ارائه نماید. دادگاه مربوطه برای احراز موضوع اقدام می نماید و در صورت تعیین شرایط فرد، برای او وکیل می گیرد.

• هنگام ارائه درخواست وکیل تسخیری چه نکاتی را مدنظر قرار دهیم؟

شناخت بهترین زمان برای اعلام درخواست وکیل تسخیری و ارائه درخواست رسمی و مودبانه از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بنابراین بهتر است اگر فردی قادر به گرفتن وکیل تعیینی نیست، در اولین فرصت درخواست خود را اعلام کند. از طرفی وکیل اطلاعات دقیق تر و تخصصی تری در زمینه پرونده های کیفری دارد و بهتر می تواند از حق او دفاع کند. برای دریافت اطلاعات دقیق تر در رابطه با وکلای تسخیری و نمونه درخواست آن می توانید با مشاوران موسسه حقوقی یو وکیل تماس بگیرید تا شما را دقیق تر راهنمایی کنند.