در بسیاری از مواقع افراد ممکن است به دلایل مختلفی به دادسرا مراجعه کرده و از شخص حقیقی و یا حقوقی شکایت کنند. در این صورت برای رسیدگی به موضوع شکایت باید مشکل اتفاق افتاده مورد بررسی قرار بگیرد و جرم بودن آن اثبات شود. سپس بازپرس می تواند با توجه به نوع و شدت جرم درخواست جلب متهم را داشته باشد. نکته قابل توجه در رابطه با درخواست جلب این است که امکان تنظیم درخواست جلب متهم توسط شاکی ممکن نیست، بلکه قاضی و بازپرس باید نسبت به این موضوع اقدام نمایند. به همین دلیل در ادامه قصد داریم شما را با هر آنچه باید در رابطه با قوانین و شرایط درخواست جلب متهم بدانید، به طور کامل آشنا کنیم.
حکم جلب چیست؟
حکم جلب یک نوع از دستورات دستگیری متهم است که بازپرس می تواند از آن در پرونده های حقوقی و یا کیفری استفاده نماید. به طور زمانی که شکایتی ثبت می شود، دادسرا تحقیقات اولیه را انجام می دهد و برای رسیدگی به پرونده، متهم را به دادگاه احضار می نماید. متهم موظف است برای دفاع از خود و انجام بررسی های دقیق تر توسط قاضی در دادگاه حاضر شود. در برخی از مواقع ممکن است متهم به دلایل مختلفی در دادگاه حاضر نشود، در این صورت قاضی برای رسیدگی به پرونده درخواست حکم جلب متهم را صادر می کند.
توجه داشته باشید که در برخی از مواقع ممکن است حضور برخی از افراد به عنوان شاهد در دادگاه الزامی باشد. در این صورت قاضی برای شفاف سازی پرونده و رسیدن به نتیجه، شاهدان را نیز به دادگاه احضار می کند. اگر شاهدان از حضور در دادگاه اجتناب نمایند و نسبت به احضاریه بی تفاوت باشند، بازپرس می تواند حکم جلب آن ها را نیز بگیرد. بنابراین دریافت حکم جلب تنها مخصوص مجرم یا متهم نیست و در صورت لزوم ممکن است برای شاهدان نیز مورد استفاده قرار بگیرد. زمانی که حکم جلب صادر می گردد، فردی که جلب شده موظف است خودش را در زمان مشخص شده معرفی نماید. در صورتی که فرد نسبت به حکم جلب بی تفاوت باشد، ماموران او را دستگیر خواهند کرد.
انواع حکم جلب کدامند؟
پیش از شناخت شرایط درخواست حکم جلب در ابتدا نیاز است تا انواع حکم جلب را بشناسید. به طور کلی انواع حکم جلب با توجه به شرایط و نوع جلب متهم یا شاهد متفاوت خواهد بود. به همین دلیل بازپرس با توجه به اهمیت پرونده، احتمال فرار متهم، شرایط پرونده، شدت جرم و … می تواند مناسب ترین نوع حکم جلب را درخواست نماید. انواع جلب متهم شامل موارد زیر می شوند.
- جلب کیفری:
درخواست حکم جلب کیفری زمانی در شرایطی صادر می گردد که پرونده کیفری بوده و خسارت وارده از نظر جانی و مالی مورد تایید قاضی باشد. به طور کلی این نوع حکم جلب در 2 حالت مورد استفاده قرار می گیرد.
زمانی که هنوز اتهام ثابت نشده باشد:
در این صورت جرم متهم محرز نشده است و قاضی برای دریافت اطلاعات دقیق تر و جزئیات بیشتر به صحبت های متهم نیاز دارد. از طرفی احضاریه دادگاه برای متهم ارسال شده اما او در دادگاه حاضر نشده است. در این صورت قاضی حکم جلب متهم را می گیرید تا بتواند پرونده را به درستی پیش ببرد.
هنگامی که قاضی حکم نهایی و قطعی را صادر کرده باشد:
اگر جرم متهم اثبات شده باشد و او به عنوان مجرم شناخته شود، باید برای رسیدگی به مجازات در دادگاه حاضر شود. در این حالت قاضی پرونده می تواند حکم جلب یا حکم دستگیری مجرم را صادر نماید. این حکم با هدف اجرای حکم و رسیدگی به مجازات صادر می شود. همین دلیل تنها زمانی که جرم متهم صد درصد اثبات شده باشد، می توان از این حکم استفاده نمود. - جلب حقوقی:
در پرونده های حقوقی از این نوع حکم جلب استفاده می گردد. زمانی که پرونده در مرحله دادرسی باشد و برای رسیدگی به پرونده حضور متهم الزامی باشد حکم جلب حقوقی صادر می شود. البته نباید فراموش کرد که در ابتدا احضاریه ارسال می گردد و در صورت عدم توجه متهم درخواست حکم جلب او صادر خواهد شد. اگر اتهام اثبات نشده باشد، شاکی نمی تواند درخواست جلب متهم را داشته باشد. زمانی که جرم اثبات شود و مجرم موظف به پرداخت جریمه مالی به شاکی باشد، باید در مدت زمان مشخص شده، خسارت یا جریمه را پرداخت نماید. در صورتی که طی زمان مشخص شده مجرم خسارت را نپردازد، شاکی (محکوم به) می تواند درخواست جلب مجرم (محکوم له) را داشته باشد. - جلب عادی:
این نوع درخواست جلب متهم به طور مستقیم به محل اقامت و یا آدرس ثبت شده از او در مرجع قضایی ارسال می گردد. زمانی که متهم دستگیر می شود، در کلانتری یک آدرس تحت عنوان آدرس اقامت ثبت می کند که حکم جلب به آن آدرس فرستاده می شود. تنها زمانی که متهم در محل مورد نظر حضور داشته باشد، می توان او را جلب نمود. - جلب سیار:
درخواست جلب متهم به صورت سیار معمولا در پرونده های کیفری و یا حقوقی با خسارت سنگین مورد استفاده قرار می گیرد. زمانی که خسارت زیاد بوده و یا احتمال فرار متهم وجود داشته باشد، از این نوع حکم جلب استفاده می شود. حکم جلب سیار به این معناست که متهم در هر کجایی که دیده شد، باید او را جلب نمود. بنابراین اولویت این حکم دستگیری متهم بوده و مهم نیست که او در کجا رویت شود.
در چه مواردی می توان درخواست جلب متهم را داشت؟
مطابق با ماده 169 در آیین دادرسی کیفری برای احضار نمودن متهم از احضاریه استفاده می گردد. اگر متهم بدون داشتن دلیل موجه از حضور در مرجع قضایی اجتناب نماید و دلیل خود را اطلاع ندهد، می توان مطابق با ماده 179 از آیین دادرسی کیفری حکم جلب او را صادر کرد. همچنین اگر متهم در دادگاه حاضر نشود و شاکی او را دیده باشد، می تواند برای تنظیم درخواست جلب متهم اقدام کند. به طور کلی مطابق با ماده 180 در آیین دادرسی کیفری در موارد زیر می توان از حکم جلب استفاده نمود.
- زمانی که جرم سنگین بوده و مجازات آن حبس ابد، قصاص و یا قطع عضو باشد.
- اگر متهم محل اقامت مشخص و ثابتی نداشته باشد و بازپرس نتواند به درستی هویت او را شناسایی کند.
- در صورتی که جرم سازمان یافته باشد و امنیت داخلی یا خارجی را به خطر بیندازد.
- اگر جرم تعزیری درجه 5 بوده و شواهد نشان دهد که متهم با تبانی فرار کرده است.
در چه مواردی می توان درخواست جلب متهم را داشت؟مراحل قانونی جلب متهم
به طور کلی مراحل جلب متهم به این صورت است که در ابتدا برای متهم احضاریه ارسال می گردد. این احضاریه شامل مشخصات فرد متهم، عواقب عدم حضور، دلیل اتهام و احضار، زمان و محل حضور می باشد. برای ابلاغ احضاریه باید آن را به خود متهم و یا بستگان او تحویل داد. همچنین می توان آن را به آدرس ثابت متهم ارسال کرد. اگر متهم در زمان مشخص شده در محل مقرر حاضر نشود، بازپرس می تواند دستور جلب او را بدهد. حکم جلب به نیروی انتظامی و یا ضابطان قضایی ارائه می شود تا آن را اجرا کنند.
شرایط مربوط به درخواست جلب متهم
برای تنظیم درخواست جلب متهم و صدور حکم جلب باید شرایط لازم را مورد بررسی قرار داد. این شرایط عبارتند از:
- در صورتی می توان درخواست جلب متهم را داشت که احضاریه دادگاه برای متهم ارسال شده باشد، اما او در دادگاه حاضر نشود.
- از طرفی دستور مستقیم حکم جلب تنها در مواردی صادر می گردد که در ماده 180 از آیین دادرسی کیفری به آن ها اشاره شده است.
- در برخی از مواقع قاضی این امکان را دارد که پیش از صدور و ارسال احضارنامه حکم جلب متهم را صادر نماید. این مواقع شامل زمانی می شود که مجازات جرم رخ داده قصاص، حبس ابد و یا قطع عضو باشد.
- همچنین در جرایم سازمان یافته که ممکن است امنیت ملی را به خطر بیندازند نیز قاضی می تواند به منظور جلوگیری از فرار متهم، بدون ارسال احضارنامه حکم جلب صادر کند.
- در صورت جلب متهم توسط ضابطان قضایی، آن ها موظف هستند که حداکثر 24 ساعت پس از جلب متهم او را به بازپرس پرونده و یا قاضی کشیک تحویل دهد.
نمونه درخواست جلب متهم
تنظیم درخواست جلب متهم باید کاملا رسمی و به صورت کتبی ارائه شود. به همین دلیل بهتر است برای تنظیم این درخواست با یک وکیل حرفه ای و مجرب مشورت نمایید. این موضوع احتمال بررسی و موافقت با درخواست شما را به شدت افزایش می دهد. موسسه حقوقی یو وکیل از تخصصی ترین مراکز حقوقی بوده که از تعدادی وکیل حقوقی و کیفری مجرب و متخصص تشکیل شده است. بنابراین شما به راحتی می توانید در هر زمان که به مشاوره نیاز داشتید با کارشناسان و وکلای این موسسه تماس بگیرید.
از طرفی کارشناسان این موسسه می توانند با توجه به شرایط پرونده و جرم مورد نظر شما، بهترین نمونه درخواست جلب متهم را در اختیار شما قرار دهند. از مهم ترین دلایل مشورت با وکیل در روند دریافت حکم جلب می توان به تسریع روند پرونده، موافقت مقام قضایی با درخواست جلب و ارائه دفاعیه محکم در دادگاه اشاره داشت.
جمع بندی
به طور کلی از درخواست جلب متهم می توان در اکثر پرونده های حقوقی و یا کیفری استفاده نمود. این درخواست از دستورات بازپرسی بوده که در صورت لزوم مورد توجه قرار می گیرد. رسیدگی به پرونده های قضایی از پیچیدگی های فراوانی برخوردار می باشند و به همین دلیل در بسیاری از مواقع حضور متهم و یا شاهد در دادگاه ضروری است. در این صورت قاضی می تواند برای متهم یا شاهد احضارنامه فرستاده و از او دعوت کند تا در دادگاه حاضر شود. عدم توجه به این موضوع از طرف فرد مورد نظر موجب می شود تا حکم جلب او صادر گردد.
در موارد فوق هر آنچه نیاز بود در رابطه با این موضوع بدانید را در اختیار شما قرار دادیم. با این وجود درخواست حکم جلب از قوانین و شرایط قانونی متعددی برخوردار می باشد. به همین دلیل حضور یک وکیل و یا مشاور حقوقی و کیفری می تواند به شما کمک کند تا بتوانید تمام مسائل مربوط به حکم جلب را به خوبی درک کرده و در صورت نیاز تقاضای حکم جلب خود را مطرح نمایید.
سوالات متداول
در صورتی که احضاریه ابلاغ نشود، می توان درخواست حکم جلب نمود؟
خیر. از آنجایی که جرم متهم اثبات نشده است، نمی توان بدون اطلاع قبلی او را جلب نمود. به همین دلیل در ابتدا باید برای او ابلاغیه ارسال شود. در صورتی که متهم به متن ابلاغیه بی توجه باشد، می توان درخواست جلب او را صادر کرد.
در صورتی که بعد از جلب متهم، مشخص شود که او مجرم نبوده چه می شود؟
اگر پس از جلب متهم و بازداشت او مشخص شود که مجرم نبوده، می تواند نسبت به این موضوع شکایت کند و خسارت ناشی از بازداشت خود را مطالبه نماید.
آیا می توان به درخواست جلب متهم اعتراض کرد؟
بله. فرد متهم و یا وکیل قانونی او می توانند نسبت به صدور حکم جلب اعتراض کرده و دلایل محکمه پسند خود را نیز ارائه دهند.
جلب متهم چقدر زمان می برد؟
نمی توان زمان دقیق و مشخصی را برای جلب متهم اعلام نمود. معمولا این موضوع به میزان تلاش ضابطان قضایی و شرایط پرونده بستگی دارد.
اگر متهم از کشور خارج شده باشد، می توان او را جلب کرد؟
بله. برای جلب متهم از پلیس بین الملل یا اینترپل کمک گرفته می شود.
اگر متهم مخفی شود و نتوان او را جلب کرد، چه اتفاقی می افتد؟
زمانی که متهم برای فرار از قانون مخفی شود، اگر جلب او صادر می گردد و به صورت قانونی ممنوع الخروج می شود. از طرفی ضابطان برای شناسایی نمودن مخفیگاه او اقدام می کنند.
در چه ساعاتی می توان برای جلب متهم اقدام نمود؟
بهتر است بدانید که برای جلب متهم نمی توان در ساعات شب یعنی از غروب خورشید تا طلوع آن اقدام نمود. البته در برخی از موارد مانند زمانی که اتهام قتل باشد، می توان هر زمانی که متهم رویت شد او را جلب کرد.
در چه مواردی عذر متهم برای عدم حضور در دادگاه موجه می باشد؟
تنها در صورت بروز یکی از شرایط زیر، متهم می تواند نسبت به احضارنامه کوتاهی کند.
- دیر رسیدن احضارنامه به دست متهم و یا عدم تحویل او به متهم
- بیماری سخت والدین، اولاد، همسر و یا خود متهم
- در صورت فوت اقوام درجه 1 یا 2 متهم
- اگر متهم بازداشت یا حبس شده باشد.
- در صورتی که سیل، زلزله و … مانع از رسیدن متهم به دادگاه شود.