رسیدگی به پرونده نشر اکاذیب در فضای مجازی و مجازات آن

پیشرفت تکنولوژی و استفاده از فضای مجازی در کنار مزایای فوق العاده ای که دارد، منجر باعث ایجاد دردسرهایی نیز شده است. اگر به دادگاه های عمومی مراجعه کنید، تعداد بالایی از پرونده های نشر اکاذیب در فضای مجازی را مشاهده خواهید کرد. متاسفانه این جرم از جمله جرایمی می باشد که توسط افراد در سنین مختلف رخ می دهد و اکثر آن ها نسبت به مجازات آن ناآگاه هستند. در قانون جرم انگاری و رسیدگی به جرائم رایانه ای، نشر دادن اکاذیب در فضاهای مجازی جرم بوده و برای آن مجازات تعیین شده است. به طور کلی از نظر قانون مجازات اسلامی، هر نوع مطلب یا موضوع کذبی که در فضای مجازی نشر داده شود و برای دیگران دردسر ایجاد نماید، جرم محسوب می شود. با توجه به این موضوع در ادامه شما را با مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی و نحوه رسیدگی به پرونده آن، آشنا خواهیم کرد.

تعریف جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی

نشر اکاذیب به معنای انتشار اخبار و مطالب دروغ و اشتباه می باشد. این جرم می تواند با هدف جذب دنبال کننده، سوء استفاده، اخاذی و … انجام شود. زمانی که استفاده از فضای مجازی باب شد قانون گذار برای کنترل کلاهبرداری های مجازی، یک بخش در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان جرائم رایانه ای تعریف کرد.

نشر اکاذیب در فضای مجازی در بسیاری از مواقع بدون آگاهی از فعل مجرمانه انجام می شود. به طور مثال افرادی برای جذب فالوور در اینستاگرام و کانال های تلگرامی اخبار دروغی را منتشر می کنند. این افراد تصور دارند که فعالیت آن ها در فضای مجازی تحت پیگرد قانونی قرار نمی گیرد و هیچ نهادی روی این فعالیت ها نظارت ندارد. به طور کلی بهتر است بدانید که نشر اکاذیب در فضای مجازی حتی اگر محتوای منتشر شده توسط فرد دیگری تولید شده باشد، جرم محسوب می شود.

مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی

مجازات تعیین شده برای نشر اکاذیب در فضای مجازی مطابق با ماده 18 در قانون رسیدگی به جرائم رایانه ای مشخص می شود. با توجه به این ماده از قانون، کسانی که منتشر جرائم رایانه ای می شوند موظف به پرداخت جزای نقدی و یا حبس هستند. در برخی از مواقع نیز ممکن است شرایط به گونه ای باشد که قاضی هر دو نوع مجازات را در نظر بگیرد. معمولا جزای نقدی این جرم از 500 هزار تا 4 میلیون تومان متغیر است. همچنین میزان حبس تعیین شده برای این جرم ممکن است 91 روز الی 2 سال در نظر گرفته شود.

نکته قابل توجه این است که در برخی از مواقع ممکن است قاضی با توجه به شرایط و موقعیت مجرم، مجازات دیگه ای برای نشر اکاذیب در فضای مجازی نیز تعیین نماید. از جمله مجازات های دیگری که ممکن است قاضی با توجه به صلاحدید و محدوده اختیارات خود تعیین کند، می توان به موارد زیر اشاره داشت.

• اعاده حیثیت شاکی از مجرم به منظور جبران خسارت معنوی
• ارائه و انتشار محتوایی که خلاف اکاذیب منتشر شده باشد. این محتوا باید در همان صفحه ای که نشر اکاذیب انجام شده، منتشر شود.
• در صورتی که مجرم دارای یک صفحه عمومی با مجوز فعالیت باشد، قاضی می تواند مجوز او را سلب کند.
• اگر کسی که مرتکب نشر اکاذیب در فضای مجازی شده است، از کارکنان سازمان ها و اداره های دولتی باشد و یا وابسته به نیروی مسلح، نهادهای عمومی، متصرفان قانونی شبکه های مجازی و یا قوای سه گانه باشد، برای او مجازات سنگین تری تعیین می گردد. معمولا این افراد به 16 ماه و 1 روز الی 2 سال حبس محکوم می شوند. جزای نقدی تعریف شده برای این افراد نیز 2 میلیون و 600 هزار الی 4 میلیون تومان می باشد.
• همچنین از دیگر عواملی که می تواند باعث تشدید مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی شود، انتشار محتوای خلاف اخلاق است. در برخی مواقع محتوای منتشر شده، مستهجن بوده و از نظر اجتماعی و اخلاقی آسیب جدی تری را متوجه شاکی می کند. در این صورت فرد مجرم به صورت علنی مصداق اشاعه فحشا انجام داده و باعث اختلال در عفت عمومی شده است. در این صورت قاضی مجازات بسیار سنگین تری را برای مجرم در نظر خواهد گرفت.

مدارک و شرایط لازم برای شکایت از نشر اکاذیب در فضای مجازی

برای تنظیم شکایت در رابطه با موضوع نشر اکاذیب در فضای مجازی در ابتدا نیاز است تا شرایط و مدارک لازم برای اثبات این جرم را بشناسید. در این صورت می توانید به صورت قانونی برای مطالبه حق خود اقدام نمایید. شرایط لازم برای تحقق این جرم شامل موارد زیر می شوند.

• در صورتی که متن و مطالب کذب توسط فردی نوشته شوند اما جایی منتشر نشوند، جرمی رخ نداده است.
• اگر نشر اکاذیب با هدف تشویش اذهان عمومی باشد و حتی متهم از فعل مجرمانه خود آگاه نباشد، باز هم جرم اتفاق افتاده است.
• در صورتی که شاکی نتواند ادعای خود را اثبات نماید و هیچ مدرکی بابت آن ارائه نکند، جرم منتفی می شود.
• اگر اکاذیب هیچ ضرری را متوجه شخص و یا افکار عمومی نکند و به نوعی آسیبی به کسی وارد نکند، جرم محسوب نمی شود. مانند داستان های خیالی فرد که با نام خودش منتشر می نماید.

مدارک لازم برای شکایت از نشر اکاذیب در فضای مجازی نیز عبارتند از:

• هر نوع پرینت عکس، فایل ویدیو و اسکرین شات از مطالبی که بتواند گفته های شما را اثبات نماید.
• آدرس یا آیدی صفحه متهم در شبکه مجازی مربوط به پرونده
• ارائه فایل ویس ها و یا پیام هایی که ممکن است متهم برای شما ارسال کرده باشد.
• مدارکی که اثبات نماید خبر منتظر شده کذب بوده و یا اینکه محرمانه و شخصی می باشد.
• هر نوع مدرک کوچک و بزرگی که بتواند گفته های شما را اثبات کند.

مراحل شکایت از انتشار اکاذیب در فضای مجازی

مطابق با ماده 18 در قانون جرائم رایانه ای، اگر فردی به دلیل نشر اکاذیب در فضای مجازی دچار ضرر مادی و یا معنوی شده باشد، می تواند نسبت به این موضوع شکایت تنظیم نماید. برای تنظیم شکایت از این موضوع در ابتدا باید به سامانه ثنا مراجعه کرده و ثبت نام انجام شود. سپس مدارک لازم برای اثبات جرم را تهیه نمود و سپس به دفتر قضایی مراجعه کرد. پس از تنظیم دادخواست و ارائه مدارک، پرونده به جریان می افتد و به شکایت شما رسیدگی می شود.

توجه داشته باشید که برای رسیدگی به شکایت و اطمینان از موفقیت در پرونده، هر نوع مدرکی که ممکن است در اثبات جرم موثر باشند را به دادگاه ارائه دهید. این مدارک می توانند شامل آیدی صفحه مورد نظر، ویدیوهای منتشر شده، تصاویر و یا متن های تهدیدآمیز و دروغ باشند. اگر طی بررسی های مقدماتی جرم مورد نظر تشخیص داده شود، قاضی قرار جلب صادر می کند و صاحب آی دی باید به دادسرا مراجعه نماید. پس از آن برای پیگیری های دقیق تر و صدور حکم، پرونده به دادسرای کیفری ارجاع داده می شود. در نهایت قاضی با شنیدن صحبت های خواهان و خوانده و بررسی مدارک آن ها، حکم مجازات و یا تبرئه صادر می کند.

برای شکایت از نشر اکاذیب به کجا مراجعه کنیم؟

یکی از رایج ترین سوالاتی که در رابطه با شکایت از نشر اکاذیب در فضای مجازی پرسیده می شود، این است که برای تنظیم شکایت باید به کجا مراجعه کرد. به طور کلی این پرونده نوعی پرونده کیفری و قضایی می باشد که در دسته جرائم رایانه ای قرار دارد. بنابراین افرادی که می خواهند در رابطه با این موضوع شکایت تنظیم کنند، باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایند. پس از آن مدارک ارائه شده به دادسرای رسیدگی به جرائم رایانه ای ارجاع داده می شود. قاضی مدارک را بررسی کرده و شماره یا صفحه مورد نظر را مورد پیگرد قرار می دهد. در صورتی که درست بودن درخواست شکایت برای قاضی محرز شود، جلسه حضوری رسیدگی به پرونده تشکیل می شود.

در صورتی که بخواهید از طریق وکیل به پرونده نشر اکاذیب در فضای مجازی رسیدگی کنید، باید به دفتر حقوقی مراجعه کرده و مدارک و شواهد لازم را در اختیار وکیل قرار دهید. سپس وکیل روند تنظیم شکایت و رسیدگی به پرونده را به جریان می اندازد و در تمام مراحل در کنار شما خواهد بود.

جمع بندی

به طور کلی امروزه اکثر افراد در سنین مختلف از فضاهای مجازی برای سرگرمی، کسب درآمد، مطرح شدن و … استفاده می کنند. برخی از این افراد هر مطلب و محتوایی را که مشاهده می نمایند، بدون صحت سنجی به اشتراک می گذارند. همین موضوع می تواند برای آن ها دردسر ایجاد کند. بسیاری از این افراد تنها برای جذب فالوورهای بیشتر این کار را انجام می دهند و از عواقب کار خود بی اطلاع هستند. البته مجرمان دیگری نیز وجود دارند که با هدف اخاذی، تهدید، توهین و … این فعل مجرمانه را انجام می دهند. این افراد علاوه بر نشر اکاذیب در فضای مجازی، هتک حرمت نیز انجام داده اند و نسبت به گروه اول مجازات بیشتری خواهند داشت.

به طور کلی برای تنظیم شکایت در زمینه نشر اکاذیب در فضای مجازی می توانید به مراجع مربوطه مراجعه کنید و شکایت خود را پیشگیری نمایید. با این وجود بهتر است بدانید که حضور وکیل حرفه ای و مجرب می تواند به شما کمک کند تا پرونده خود را سریع تر پیش ببرید و بتوانید حق خود را در دادگاه دریافت نمایید. مشورت با وکیل می تواند آگاهی شما را در رابطه با مدارک و شرایط لازم برای تنظیم شکایت بالا ببرد و منجر به موفقیت شما در دادگاه شود.

سوالات متداول

سوالات متعددی در رابطه با نشر اکاذیب در فضای مجازی و مجازات آن وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از:

• چگونه نشر اکاذیب در فضای مجازی را اثبات کنیم؟

خوشبختانه بخش رسیدگی به جرائم رایانه ای و پلیس فتا بسیار پیشرفته بوده و به سرعت می توانند جرایم رخ داده در فضای مجازی را شناسایی نمایند. بنابراین برای اثبات جرم نشر اکاذیب در شبکه های مجازی نیازی به ارائه مدارک پیچیده ای نیست. افرادی که قصد شکایت در این زمینه را دارند، تنها باید صفحه ای که صاحب آن مرتکب جرم شده را شناسایی کرده و مطالب آن را پرینت بگیرند و به دادگاه ارائه دهند. در صورت اثبات صحت تصاویر، قاضی دستور پیگیری صفحه مورد نظر را صادر می کند.

• آیا نشر اکاذیب در فضای مجازی همیشه با هتک حرمت همراه است؟

خیر. هتک حرمت به معنای جریحه دار نمودن عفت عمومی بوده و می تواند با تجاوز به اموال، اشخاص و آبروی افراد همراه باشد. بنابراین در صورت هتک حرمت ممکن است جایگاه و آبروی اجتماعی فرد به شدت زیر سوال برود. در صورتی که نشر اکاذیب می تواند یک دروغ و افتراء در رابطه با مسائل شغلی، روابط عاطفی، میزان درآمد و … باشد. بنابراین نشر اکاذیب همیشه با هتک حرمت همراه نیست، بنابراین مجازات این جرم در زمانی که هتک حرمت اتفاق افتاده باشد، تشدید خواهد شد.

• آیا حضور وکیل در رسیدگی به پرونده نشر اکاذیب ضروری می باشد؟

پرونده های کیفری و حقوقی بهتر است با مشورت وکیل پیگیری شوند. به طور کلی برای تنظیم شکایت و رسیدگی به این پرونده، حضور وکیل ضرورت ندارد، اما نباید فراموش کرد که وکیل حرفه ای از تخصص و تجربه بالاتری برخوردار است و می تواند روند رسیدگی به پرونده را تسریع نماید. از طرفی وکیل می تواند به شما کمک کند تا ادله محکم تری را به دادگاه ارائه نمایید و به حق خود برسید.

• میزان مجازات برای نشر اکاذیب در فضای مجازی چگونه تعیین می شود؟

عوامل مختلفی وجود دارند که در تعیین مقدار مجازات برای نشر اکاذیب در فضای مجازی تاثیر می گذارند. نوع مطالب، هدف انتشار محتوا، میزان خسارت وارده به طرف مقابل و … از جمله عواملی هستند که در تعیین مقدار مجازات تاثیر می گذارند. همچنین در صورتی که انتشار اکاذیب با توهین، تحقیر، خسارت و از بین بردن ابرو همراه باشد، میزان مجازات آن متفاوت خواهد بود.

• هنگام انتخاب وکیل چه فاکتورهایی را مورد توجه قرار دهیم؟

تخصص و تجربه وکیل می تواند در روند پرونده شما نقش بسیار موثری داشته باشد. بنابراین بهتر است هنگام انتخاب وکیل، تجربه و تخصص او را مورد ارزیابی قرار دهید. از دیگر مواردی که هنگام انتخاب وکیل باید به آن ها توجه داشته باشید، ارتباط راحت و سریع با وکیل، امنیت اطلاعات، ارائه خدمات به موقع و شخصی، سیستماتیک بودن فعالیت ها و پشتیبانی تا زمان اجرای حکم می باشند. موسسه حقوقی یو وکیل از تخصصی ترین مراکز حقوقی بوده که تمام این ویژگی ها را دارد.